Czehryński Pułk Kozaków Regestrowych

Przemek

Postanowiłem wysilić się i napisać co napisł Swiesznikow na temat znalezionej broni palnej. To co najbardziej nas interesuje.

Znaleziono 11 muszkietów i arkebuzów, karabin i bandolet z częściowo zachowanymi elementami drewnianymi;
lufy ośmiu muszkietów, trzech arkebuzów, karabinu i pistoletu.

To co widzimy na rycinie:

1- najwcześniejszy ze znalezionych egzemplarzy; muszkiet z zamkiem lontowym, gładkolufowy,z zachowaną panewką, bez muszki i szczerbinki; kaliber 16mm; kufa długości 110cm, ośmiościenna na całej długości. Przy nim hak do zatykania lontu, haczyk spustowy. Drewniane części łoża i kolby nie zachowały się.

2- również jeden ze wcześniejszych; muszkiet gładkolufowy z zamkiem kołowym; kaliber 18mm, długość lufy 95cm. Ma lekko pochylona w dół, siedmiościenną (семигранний приклад?)kolbę, muszke i szczerbinkę. Drewniane części łoża zachowały się częściowo. Podobnie jak u innych znalezionych na przeprawie rusznic, lufa była przytwierdzona do łoża przy pomocy trzech przetyków znajdujacych się u dolnej ścianki ośmiościennej z zewnątrz lufy. Zamek składa się z wydłużonej blacy zamkowej zakrywającej wewnetrzną sprężynę, koła z kwadratowym bolcem do klucza w środku, umieszczoną nad kołem panewką i ruchomego kurka z prawej strony zamka z zaciśnietym w szczękach kawałkiem pirytu. Kurek na niewielkiej sprężynce nachyla się w kierunku przeciwnym do lini strzału. Koło z nacięciem na brzegu można unieruchomić przy pomocy "figuralnego"?(фігурним безпечником) bezpiecznika, umieszczonego na lewo od niego. Język spustowy osłoniety od dołu łyżeczkowatą klamrą nie zachował się. Na "powrotnym"?(на зворотному боці ложа)łoża- prostokatny skobel z grubego drutu, tak zwany "pagon", którt słuzył do przeciągania rzemienia w czasie, gdy noszono muszkiet na ramieniu. Na tyle lufy wygrawerowane są trzy łacińskie litery: "G", "T" i "M", jako inicjały majstra. Opisany muszkiet jest podobnego typu co włoskie rusznice końca XVI wieku [Żygulski Z., 1975, rys. 96,C], choć, rownie dobrze może być wyrobem polskich rusznikarzy.
[przypis Błażeja: Łoże tej broni jest praktycznie identyczne z tymi występującymi w moskiewskich bandoletach pochodzących z XVII wieku, zaopatrzonych w zamki skałkowe. Niestety nie sposób ustalić, czy dany egzemplarz jest importem z Moskwy, czy też importowano jedynie łoże, a możliwe, że po prostu został wykonany na wzór broni moskiewskiej].

3- jedyny egzemplarz bandoletu. Został znaleziony na lewym skrzydle kozackiej przeprawy w 1975r. Ma krótką (długości 62 cm), gładką lufę, kalibru 12mm, z prostą szczerbinką i muszką, niderlandzki zamek skałkowy, z krótkimi szczękami w kurku, sprężynę wewnetrzną, kolba typu arkebuzowego ze składem policzkowym. Wierzchnia część śruby kurka ma wygląd dwóch rozchodzących się, półkolistych wypustów. Kurek i płytka ozdobione są grawerowanymi ornamientami- motywami roslinnymi i esowatymi kształtmi. Język spustowy odgięty do tyłu. Szufladka na skałki znajduje sie nie w bocznej, lecz w górnej części, ozdobionej rzeźbionymi ornamentami, kolby. Na wierzchniej części stopy kolby znajduje się gałka z wielkim kolistym łebkiem. [wg polskiej nimenklatury jest to Półhak jazdy w oprawie arkebuzowej.]

4- lufa karabinu długości 82,5cm, kaliber 10mm. Koniec lufy kuliście pogrubiony, przyozdobiony inkrustownym, mosiężnym kółkiem. Muszka, szczerbinka i półkola na początku i w połowie długości lufy również inkrustowane mosiądzem. Pogrubiony koniec lufy i inkrustacje mosiądzem, wskazują na moskiewską szkołę rusznikarską.

5- jedyny nieozdobiony arkebuz z dobrze zachowanymi drewnianymi elementami, z zamkiem skałkowym. Lufa gwintowana, osmiościenna z zewnątrz, długości 96cm, kaliber 10mm, ma muszkę i celownik rurkowy w kształcie cylindrycznej rureczki na niewysokiej podstawce. Zamek składa się z kurka z długimi szczękami, między którymi tkwi skałka (krzemień); krzesiwo na niewielkiej osobnej sprężynie; panewka z ruchomą przesłoną i niedopasowaną płytą zamkową, z otworem na zewnętrzną sprężynę, która się nie zachowała. W tylnej części kurka- skórzana pętla służaca do jego odciągania. Język spustowy wygięty u dołu. Kolba ze składem policzkowym i szufladką na krzemienie.

6- podobny do opisanego wyżej. Gwintowana, ośmiościenna z zewnątrz lufa długości 100cm. Kaliber 12mm. Celownik również w kształcie owalnej z zewnątrz i cylindrycznej w środku rureczki. Zamek i drewniane części nie zachowały się.

7- myśliwska rusznica z zamkiem kołowym, należąca do wcześniejszych typów arkebuzów. Gładka lufa długości 108cm i kaliber 10mm, z muszka i szczerbinką. Zamek składa się z koła z kwadratowym bolcem na środku; kurka na któtkiej spężynie z pierścieniem do naciągania i z zacisnietym w krótkich szczękach krzemieniem i nieprawidłowo wydłużoną pokrywką zamkową do przykrywania wewnetrznej sprężyny. Język spustowy zakończony od dołu okrągłą gałką. U wierzchniej części stopki kolby znajduje się gałka z wielkim kulistym łebkiem, co wskazuje na używanie rusznicy z wolnej reki bez przykładania do ramienia. Kolba ze składem policzkowym i szufladką na zapasowe kamienie umieszczona u zewnetrznej ścianki. Łoże zachowane do około 2/3 jej długości. Wewnętrzny bok kolby, jej wierzch i łoże są ozdobione wyrytymi(вглибною технікою) roslinnymi ornamentami, motywami trójkątów, okrągłych ramek i podłużnych lini.

8- jedyny znaleziony przez wszystkie lata wykopek w taborze kozackim pistolet. Lufa gładka, z zewnątrz ośmiościenna, długości 36cm i kalibru 13mm. Długi gwint, za pomocą którego przednia część lufy przytwierdzona była do rękojeści pistoletu, świadczy, że była ona znacznie bardziej masywna niż szyjka rusznicy. Zamek i drewniane części się nie zachowały. Jedynie na podstawie lufy nie można rozpoznać typu pistoletu.

9- najbardziej przyozdobiony egzemplarz. Gładkolufowy arkebuz z zamkiem skałkowym. Lufa osmioscienna z zewnatrz, długości 100cm. Kaliber 14mm. Muszka z prostą szczerbinką. We fragmentarycznie zachowanym łożu, pod lufą znajduje się drewniany wycior; kurek z krótkimi szczękami i z pierścieniem w tylnej części do odciągania; krótka, zewnętrzna sprężyna, esowato wygięta; prosty jezyk spustowy. Kolba z policzkiem i ze szufladką na kamienie z zewnętrznego boku. Łoże bogato zdobione wyciętym ornamentem- trójkątami, zapełnionymi motywem "rybiej łuski".

konsultacja: Błażej

kunsztBM

Fajny materiał.Dzięki

Samuel77

hej
poszukuję widoków tygielków do wytopu ołowiu na kule
rysunki kulolejek są

Błażej

Też poszukuję, ale niczego co by na takowy wyglądało w naszej ulubionej książce nie znalazłem:C

Samuel77

znalazłem w inwentarzu cekhauzu tykocińskiego z 1665 roku
...Forma do odlewania kul muszkieterowych, o 12-tu otworach 1. Forma do odlewania kul hakownicowych 1. Łyżka do tych form 1....
skoro aż 12 kul odlewano z jednej kulolejki, to łyżki do tego musiały być duże,
kulolejki i łyżki/tygielki będące na wyposażeniu poszczególnych wojaków były pewno mniejsze,
tylko jak wyglądały?

Błażej

Czy takie znowu duże? Jak będę u rodziców to sprawdzę, ale idę o zakład, że 12 kul spokojnie zmieści się do małej szklanki.

Tomasz Rejf

W Mwp są tego typu czerpaki do ołowiu.

Samuel77

Super
a słowo "czerpaki" to od tego, że czerpało się nimi z większego naczynia?
19 i 20 wieczny tygielek które posiadam inaczej mają rączkę wygiętą - taj jak łyżka aaa nie jak chochla

Tomasz Rejf

te czerpaki są z początku XIX wieku, 1815-30 Królestwo Polskie.

Samuel77

Ja używam tych

pierwszy od góry to jak mówi mój kolega/znawca, jest z 19 wieku, oprócz dorobionej części rączki - to jakiś odlew
drugi powojenny - wygląda jak mosiądz ale to nie to
a trzeci zespawany przeze mnie z blachy stalowej

chociaż wszystkie działają jak należy, to najczęściej używam tego trzeciego, ze względu na czas, najwięcej ołowiu można w nim stopić na raz

ten pierwszy, jak go na złomie kupiłem też miał do góry wygiętą rączkę, nieco mniej jak te z Tomka zdjęcia

Samuel77

do roztapiania metalu znalazłem to:

"XVI. O żelazkach do odlewu.
(De ferris infusoriis).
Są także żelazka do odlewu, długie, obłe lub czworograniaste, w których się odlewa roztopione złoto, srebro, albo miedź. Są też cyrkle żelazne z dwóch części złożone, większe i mniejsze, proste i zakrzywione. "

oraz:

"XXII. O naczyńkach do roztapiania złota i srebra.
(De vasculis ad liquefaciendum aurum et argentum).
Mając już to wszystko przysposobione, weź białej glinki i utrzej ją jak najmielej, a wziąwszy także stare naczynia, w których już złoto i srebro było wytapiane, rozetrzyj je osobno. W braku zaś takich, weź skorup z białego garnka i połóż je na węglach, aby się dobrze rozpaliły, a jeżeli się nie rozprysną, dozwól im ostygnąć i utrzej osobno. Zmieszaj potem dwie części gliny tartej a trzecią wypalonej skorupy i dodawszy letniej wody wymiś mocno, a z tego zrób naczyńka większe i mniejsze, w których będziesz roztapiał złoto i srebro. Podczas kiedy te wysychać będą, odważ złoto lub srebro, które zamierzasz wyrobić, Gdyby zaś srebro nie było czystem, oczyścisz je tym sposobem. "

a znalazłem to tu:
[link widoczny dla zalogowanych]